Lege fuiken van vissers op de Oosterschelde schetsen een trieste waarheid: het gaat slecht met de Oosterscheldekreeft. De vangsten lopen al jaren terug en dit seizoen lijkt de situatie nijpender dan ooit. De oorzaak van de terugloop is onbekend, maar de gevolgen zijn voelbaar voor vissers, restaurants en consumenten.
De officiële aftrap van het kreeftenseizoen vond dit jaar plaats bij het Grevelingenmeer, niet aan de Oosterschelde zoals gebruikelijk. Het symbolische eerste exemplaar kwam uit het water bij Zierikzee en woog een keurige anderhalve kilo. Toch was het allesbehalve een feestelijke gelegenheid: op veel andere plekken in Zeeland komen de fuiken leeg uit het water.
Van streekproduct naar zorgenkind
De Oosterscheldekreeft is geliefd om zijn fijne smaak en regionale karakter. Alleen kampen vissers met een groot probleem: lege netten en onverklaarbare sterfte. Waar vroeger jaarlijks tot 40.000 kilo kreeft werd gevangen, is 20.000 kilo nu al een optimistisch plafond. Sommige vissers zijn al blij als ze er een paar in een fuik vinden.
Staalslak
Volgens vissers en andere deskundigen staat de kreeftenstand in de Oosterschelde onder druk. De mogelijke oorzaken zijn de volgende: klimaatverandering, vervuiling, ziektes, verlies aan schuilplekken. Maar een veelgenoemde verdachte van alle ellende is de zogeheten staalslak. Dat is een industrieel restproduct dat in het gebied wordt gebruikt als dijkversteviging. In contact met water kunnen er zware metalen vrijkomen. Die uitspoeling zou de leefomgeving van kreeften kunnen aantasten.
Alleen is een direct verband niet bewezen. Onderzoekers van Wageningen University & Research vonden geen verhoogde concentraties zware metalen in kreeften uit de Oosterschelde. Tegelijkertijd sluiten ze de staalslakken niet uit: misschien speelt niet de chemie, maar de fysieke verstoring een rol. De kreeft kan zich er moeilijker verstoppen en is daardoor kwetsbaarder.
Wat merkt de consument?
Voor restaurants is het simpel: een mooie kreeft op de kaart hoort erbij. Zodra het seizoen begint van onze lokale kreeft, willen gasten hem op de kaart zien. Zeker in de regio. Maar met een flink lager aanbod en een vraag die blijft, stijgt de prijs (flink). Op sommige plekken betaal je inmiddels 15 euro per 100 gram. Andere chefs maken weer de keuze om de kreeft niet meer op de kaart te zetten zolang niet duidelijk is om welke ziekte het gaat.
Toekomst Oosterscheldekreeft
Herstel komt niet vanzelf. Er wordt gewerkt aan een plan om jonge kreeften op te kweken in een veilige omgeving en pas later uit te zetten in de Oosterschelde. Maar zelfs als dat slaagt, duurt het jaren voor de effecten zichtbaar zijn. Een kreeft groeit langzaam en bereikt pas na zes à zeven jaar de volwassen leeftijd.
Dat doet hij volgens de filosofie dat je aan de hand van eten en drinken heel veel leert over een chef of bartender, de roots van een regio, het heden en de toekomst.
Te bereiken via: wes@tastytrails.nl
- BBC kiest Matt Tebbutt als jurylid MasterChef: The Professionals - 9 september 2025
- Nieuw hotel Elements by Dutchen opent begin 2026 op Terschelling - 9 september 2025
- Bestsellers Fort Negen tijdelijk landelijk verkrijgbaar via Crisp - 9 september 2025